7 Σεπτεμβρίου, 2018
Κεντρική πλατεία στην Αμάσεια σήμερα. Εδώ απαγχονίστηκε ο αφρός της ποντιακής διανόησης. (Φωτ.: pontos-news.gr)
Μνήμη 5 Σεπτεμβρίου
Μέσα στις πολλές ειδήσεις και «ειδήσεις» των ημερών, δυστυχώς, λίγοι θυμούνται τα ιστορικά γεγονότα που διαδραματίσθηκαν στις αρχές του Σεπτεμβρίου. Για παράδειγμα θα φέρουμε στο μυαλό μας τα Σεπτεμβριανά της Κωνσταντινούπολης, όπου το βράδυ της 6ης προς 7η Σεπτεμβρίου του 1955, στις ενορχηστρωμένες και καλά οργανωμένες από την τουρκική κυβέρνηση απεχθή γεγονότα, καταστράφηκε η κοινότητα των ομογενών μας. Γεγονότα που «αισχρόν είναι και λέγειν», πόσο μάλλον να τα ζει κανείς, όπως εκείνοι οι ατυχείς Έλληνες της Πόλης που κυνηγημένοι από αιμοβόρα θηρία άβουλης μάζας λαού και πρακτόρων, όπως την διαμόρφωσε η κυβερνητική προπαγάνδα και οργάνωσε και καθοδήγησε με τα όργανά της, δεν είχαν τόπο να κρυφθούν. Μόνη σωτηρία η φυγή. Κι έφυγαν. Γυμνοί στο σώμα, γυμνοί από υλικά αγαθά, αυτοί οι άρχοντες του τόπου, που στην ανωτερότητά τους υποκλίνονταν ακόμα και αυτοί οι αλλόφυλοι συντοπίτες τους. Και μάζεψαν τον λεηλατημένο κόσμο τους σε μια «μποξά» (ότι χωράει ένα σεντονάκι σταυροειδώς δεμένο) και με περίσσια περηφάνια ήρθαν στην εθνική εστία και άρχισαν από το μηδέν και γίναν και πάλι τρανοί, της οικονομικής και κοινωνικής ζωής του τόπου.
Στην συμφορά τους αυτοί ήταν ποιο τυχεροί γιατί έσωσαν την ζωή τους. Σε αντίθεση με τους μάρτυρες της Αμάσειας που 34 χρόνια πριν έχασαν την ζωή του «δι απαγχονισμού». Τον Σεπτέμβριο του 1921 το αιμοσταγές κεμαλικό καθεστώς, για να «νομιμοποιήσει» εκ των υστέρων τις θηριωδίες της γενοκτονίας του ποντιακού ελληνισμού, συνέστησε τα, λεγόμενα, «Δικαστήρια της Ανεξαρτησίας». Με πρώτο πρόεδρο τους τον μετριοπαθή συνταγματάρχη Ταχσίν Μπέη. Αυτός όμως δεν καταδίκασε σε θάνατο, όπως αναμενόταν, τους κατηγορούμενους του διοικητικού συμβουλίου του συλλόγου «Ορφεύς» της Αμισού. Η κατηγορία που τους βάραινε ήταν η ανακάλυψη επιστολής του μακεδονομάχου Καπετάν Βάρδα (Γεώργιος Τσόντος) που τους συμβούλευε να οργανώσουν την νεολαία κατά των Αγαρηνών, ακολουθώντας το παράδειγμα των Μακεδονομάχων. Η υπόδικοι αντέκρουσαν την κατηγορία ότι η επιστολή ήταν του 1909 και ο τότε πρόεδρος του συλλόγου είχε αποθάνει. Και επομένως δε θα απολογούνταν αυτοί για κάτι που δεν τους αφορούσε. Και ο πρόεδρος του δικαστηρίου τους έκλεισε στις φυλακές με βαριές ποινές.
Αυτό δεν άρεσε στο αιμοβόρο καθεστώς και όρισε πρόεδρο τον αιμοχαρή Καβατσέ Ζατέ Εμίν Μπέη από την Πάφρα, δικηγόρο και βουλευτή Αμισού τα προηγούμενα χρόνια. Μπροστά σε αυτόν εμφανίσθηκε όλος ο συλληφθείς ποντιακός ελληνισμός που θεωρήθηκε υπεύθυνος, με κατηγορούμενους και τους απόντες. Αυτοί που βγήκαν εκτός της Τουρκίας αλλά και οι πεθαμένοι. Στοιβάχτηκαν λοιπόν στις φυλακές της Αμάσειας 200 κρατούμενοι από τους επιφανείς κυρίως ‘Έλληνες του Πόντου. Με χαλκευμένες κατηγορίες που στηρίζονταν σε ψευδομάρτυρες και αποδεικτικό υλικό, τύπου επιστολής του Καπετάν Βάρδα ρίχθηκαν στις φυλακές να δικασθούν. Ανάμεσα τους ο πρωτοσύγκελος της Μητροπόλεως, Πλάτων Αϊβαζίδης, ο Νίκος Καπετανίδης ένθερμος δημοσιογράφος εκδότης της εφημερίδας «Εποχή» της Τραπεζούντας κ.α. Ο Καθηγητής Βασ.Φελέκης για να τους εμψυχώσει τους είπε τον μύθο της Αμπέλου και του Ελαφιού. Ένα ελάφι κατέτρωγε τα φύλλα της αμπέλου, αυτή γύρισε και το προειδοποίησε, ότι η ίδια θα βγάλει νέα φύλλα και σταφύλια ποιο ζουμερά, από τα οποία θα βγει κρασί, με το οποίο θα γίνει σπονδή με το κρέας του αγνώμονος ζώου κατά την σφαγή του.
Κανείς δεν πρόλαβε να απολογηθεί και δεν τηρήθηκαν ούτε καν τα τυπικά προσχήματα. Κάτω από τις ειρωνείες του προέδρου πήρε το λόγο ο πρωτοσύγκελος Πλάτων Αϊβαζίδης και είπε: εγώ είμαι γέρος 70 χρονών, ασθενής και δεν προσδοκώ να ζήσω πολλά χρόνια. Αν είναι να καταδικασθεί κάποιος, ας είμαι εγώ και αφήστε τους νέους που δεν έχουν καμιά σχέση με την κατηγορία. Αυτό εκνεύρισε τον πρόεδρο και τους στημένους θεατές. Τότε πετάχτηκε ο Νίκος Καπετανίδης και είπε: εμένα κύριε πρόεδρε δεν με αφορά η κατηγορία. Χαρούμενος ο πρόεδρος του έδωσε τον λόγο πιστεύοντας ότι είναι κάποιος που λύγισε ή και θέλει να προδώσε,ι για να ξεφτιλίσει και αυτόν και τους υπόλοιπους κατηγορούμενους. Με καθαρή και δυνατή φωνή ο Νίκος Καπετανίδης είπε: κύριε πρόεδρε, το κατηγορητήριο, ότι προσπαθήσαμε να αποσπάσουμε μέρος της αυτοκρατορίας για να κάνουμε ανεξάρτητο κράτος του Πόντου δεν με αφορά, όσο πρόκειται για εμένα προσωπικά. Εγώ μια ζωή αγωνίστηκα για την ένωση του Πόντου με την Ελλάδα.
Κόκκινος από οργή ο πρόεδρος διαβολόστειλε τον Καπετανίδη και τον διέταξε να καθίσει κάτω, ενώ ο όχλος έβριζε και φωνασκούσε εν χορώ . Στην δίκη καταπάτησε κάθε έννοια δικαίου. Έβριζε, φώναζε, «απολογείτο» αυτός για τους κατηγορούμενος και παραδεχόταν πράγματα που οι κατηγορούμενοι δεν δέχονταν και με ταχύτητα σημείωνε δίπλα στο όνομα την ποινή, που συνήθως ήταν ο θάνατος. Είχε τόσο μίσος που ζήτησε να αναθεωρηθούν όλες οι προηγούμενες δίκες για τις ξαναδικάσει αυτός. Δίκασε, Σεπτέμβριο 1921,και τον επίσκοπο Ζήλων Ευθύμιο Αγριτέλλη, που είχε πεθάνει στην φυλακή της Αμάσειας στις 30 Μαίου 1921. Δηλαδή δίκαζε και νεκρούς ακόμη!
Οι βαρυποινίτες που σώθηκαν με την ανταλλαγή διηγούνται: Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου 1921 μέσα στις φυλακές του πρώην τρελλοκομείου με επικεφαλής τον πρωτοσύγκελο Πλάτωνα Αϊβαζίδη έκαναν θεία λειτουργία μόνοι τους οι μελλοθάνατοι. Σ΄αυτήν συμμετείχε και ο ιερέας από το Ακ Νταγκ Ματέν παπά-Γιώργης. Κοινώνησαν και ζήτησαν συγχώρηση αναμεταξύ τους. ‘Ήξεραν ότι αυτοί θα είχαν μετά τον θάνατό τους ταφή όμοια με των ζώων.
Στις 7 Σεπτεμβρίου 1921 βγήκε η απόφαση: «Επειδή αποδείχτηκε ότι οι παρόντες κατηγορούμενοι και ορισμένοι απόντες που δικάζονται ερήμην, σκέφτηκαν, οργάνωσαν και ενήργησαν για να δημιουργήσουν Δημοκρατία Ανεξάρτητου Πόντου…. Καταδικάζονται εις θάνατο με κρεμάλα 69 παρόντες και 15 απόντες, 7 κατηγορούμενοι σε επτά χρόνια φυλακή και επικυρώθηκε η ποινή που αφορούσε τα μέλη του συλλόγου «Ορφεύς Αμισού»». Κατά την έξοδο του Εμίν Μπέη οι καταδικασθέντες κραύγαζαν ασκ ολσούν αταλανιζέ (μπράβο στην δικαιοσύνη σας). Όλοι οι υπόλοιποι γλίτωσαν με μικρότερες ποινές και ελευθερώθηκαν όλοι με την ανταλλαγή, εκτός των εις θάνατον καταδικασθέντων, που βρήκαν οικτρό τέλος στην Αμάσεια όπου κρεμάστηκαν. Όλοι τους ήταν μάρτυρες αδικοχαμένοι, γιατί στην πλειοψηφία τους δεν είχαν καμία σχέση με το κατηγορητήριο. Το κράτος του Ανεξάρτητου Πόντου οργάνωσαν και ίδρυσαν άλλοι στο Βατούμ της Γεωργίας. Ανάμεσα σε αυτούς που κρεμάσθηκαν στην πλατεία Αμάσειας με επικεφαλής τον πρωτοσύγκελο Πλάτωνα Αϊβαζίδη, στο στήθος του οποίου καρφίτσωσαν την απόφαση, ήταν και ο βουλευτής Ματθαίος Κωφίδης, ο Νίκος Καπετανίδης και ο έμπορος Αλέξανδρος Ακριτίδης. Αυτοί ήταν οι πλέον επώνυμοι, χωρίς να σημαίνει ότι η θυσία των υπολοίπων ήταν μικρότερης αξίας ή σημασίας.
Η καταδίκη και ο απαγχονισμός στην πλατεία της Αμάσειας όλης της θρησκευτικής, πνευματικής και πολιτικής ηγεσίας ήταν μια προσχεδιασμένη γενοκτονική πράξη που αναγκάστηκαν να την καταδικάσουν ακόμα και οι πρόσφατα φιλικά διακείμενες στην κεμαλική κυβέρνηση πρώην συμμαχικές χώρες Γαλλία και Ιταλία αλλά και όλες οι ευρωπαϊκές.
Συνηθίζεται να επαναλαμβάνουμε ότι οι Ήρωες δεν πεθαίνουν όταν τους θυμόμαστε, η θυσία τους πρέπει να παραδειγματίζει τις επερχόμενες γενεές και τότε η ψυχή τους διπλά αναπαύεται. Γιατί αυτοί έκαναν ότι έπρεπε να κάνουν τότε που έπρεπε να το κάνουν, έτσι όπως έπρεπε να το κάνουν και τα ονόματά τους έχουν γραφεί με ανεξίτηλα γράμματα στην ιστορία του Έθνους αλλά και στην Παγκόσμια ιστορία σαν φωτεινά παραδείγματα του πως ενεργεί ο Άνθρωπος που έχει Αρχές και Αξίες και πιστεύει σε αυτές και τις υπερασπίζεται μέχρις εσχάτων. Μας αρκεί να λέμε ότι είμεθα απόγονοι αυτών; Αν καυχώμεθα για την καταγωγή μας τότε έχουμε ιερή υποχρέωση να τηρήσουμε την κληρονομιά αναλλοίωτη και να την παραδώσουμε με την σειρά μας στους απογόνους μας. Μόνο έτσι επιζούν και διατηρούνται τα Έθνη και συνεχίζουν να πρωταγωνιστούν στην Παγκόσμια Ιστορία. Και επειδή σε αυτούς που αναφερθήκαμε εκτός από Εθνικοί Ήρωες ήταν και Μάρτυρες της Πίστης μας, της Χριστιανικής Ορθόδοξης Πίστης, ισχύει και το: Μνήμη Αγίου, Μίμηση Αγίου. Αμήν.
Λιτόχωρο 3 Σεπτεμβρίου 2018
Ο τραπεζούντιος
Κατηγορία: Ιστορικά - Αλησμόνητες Πατρίδες • Νεότερη Ελλάδα • Τα νέα της Εταιρείας