24 Αυγούστου, 2014
Μια ξεχωριστή βραδιά απόλαυσαν τα μέλη και οι φίλοι του Ανοικτού Πανεπιστήμιου Γιαννιτσών στην μεγάλη αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου της πόλης μας. Την Δευτέρα 29-10-2012 έλαβε χώρα μια εκδήλωση ενταγμένη στα 100 χρόνια της απελευθέρωσης των Γιαννιτσών και της Μακεδονίας από τον τουρκικό ζυγό. Η Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος» σε συνεργασία με την Ένωση Λογοτεχνών Βόρειας Ελλάδας και την ΔΗ.Κ.Ε.Π.Α. του Δήμου Πέλλας παρουσίασε τους βαλκανικούς πολέμους 1912-13 μέσα από την ελληνική λογοτεχνία. Παρουσιαστής και σχολιαστής ο Ιωάννης Παπαλαζάρου εκπαιδευτικός και συγγραφέας, ενώ αποσπάσματα από διηγήματα και ποιήματα που αναφέρονται στα δραματικά γεγονότα της εποχής, διάβασαν με συγκινητικό τρόπο οι ποιητές Ζαχαρίας Προδρόμου, Γιάννης Φωτίου και Πασχάλης Παπαβασιλείου.
Η εύθραυστη γωνιά της Ευρώπης και πυριτιδαποθήκη όπως πολύ σωστά ονομάστηκε αποτέλεσε αφορμή και έναυσμα για την διαμόρφωση λογοτεχνικού ρεύματος και επιρροής των πνευματικών ανθρώπων της τότε Ελλάδας. Η ταπεινωμένη χώρα της ήττας του 1897 βρήκε κουράγιο και δύναμη και με πρωτεργάτες τον πρωθυπουργό Ε. Βενιζέλο και τον στρατηλάτη διάδοχο του θρόνου Κωνσταντίνο Α΄ κατόρθωσε και απελευθέρωσε Μακεδόνες, Ηπειρώτες, Δυτικοθρακιώτες και Αιγαιοπελαγίτες από την μακραίωνη βάναυση δουλεία και έδωσε στην παγκόσμια ιστορία την δικαιοσύνη που της έλειπε.
Στους απελευθερωτικούς αγώνες του Εθνους μας, συμμετείχαν στην πρώτη γραμμή: o Νίκος Καζαντζάκης, ο Άγγελος Σικελιανός, ο Στρατής Μυριβήλης, ο Αιμίλιος Βεάκης, o Λορέντζος Μαβίλης ο ήρωας ποιητής που πρόσφερε την ζωή του στο βωμό της πατρίδας κ.ά, ενώ αρκετοί ήταν όσοι δραστηριοποιήθηκαν στα μετόπισθεν.
Ο Κ. Παλαμάς στον «Δωδεκάλογο του γύφτου» σκιαγραφεί την απογοήτευση που νιώσαμε, δίνοντας διέξοδο στην ελπίδα. Ο Σ. Μυριβήλης που τραυματίστηκε στην μάχη του Κιλκίς 20-6-1912, γράφει στο «φυλάκιο 2» γεγονότα που συνέβησαν στην περιοχή της Έδεσσας, αρθρογραφεί στην εφ. «Χαραυγή» της Μυτιλήνης, συγγράφει το διήγημα «Κιλκίς» ενώ αξεπέραστο θεωρείται το έργο του: «Η ζωή εν τάφω».
Ο απόηχος του πολέμου ήταν τόσο δυνατός, οι συγκινήσεις τόσο έντονες και οι αφηγήσεις όσων επέστρεψαν τόσο ζωντανές, που επηρέασαν αποφασιστικά τον Στέφανο Δάφνο, λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Θρασύβουλου Ζωιόπουλου στο «ιερό κειμήλιο», τον Γεώργιο Σουρή στην καυστική σάτιρά του στην εφημερίδα. «Ρωμηός» και τον Γρηγόριο Ξενόπουλο στο μυθιστόρημα «Ο πόλεμος» που δημοσιεύτηκε στην εφ. «Έθνος».
Ο Α. Σικελιανός αρθρογραφούσε με πάθος στην εφ. «Ακρόπολη». Ο Ιωάννης Πολέμης συνεπαρμένος δημοσιεύει στην εφ. «Εστία» το ποίημα Θεσ/νίκη αφιερωμένο στον πολιούχο άγιό της τον Δημήτριο το Mυροβλήτη. Ο Α. Βεάκης προάγεται επ΄ αγανδραθεία στο πεδίο της τιμής. Ο Η. Βουτιερίδης περιγράφει τη σκληρή μάχη των Γιαννιτσών και τα αποτελέσματά της. Ο Σπύρος Μελάς καταγράφει τα γεγονότα στιγμή προς στιγμή ως ανταποκριτής στο πόνημά του: «Οι πόλεμοι του 1912-13». Ο Νικηφόρος-Βύρων Καμπάς αναφέρεται στην απελευθέρωσή της αγαπημένης ιδιαίτερης πατρίδας του Γουμένισσας στις 23-10-1912 με εντυπωσιακές λεπτομέρειες.
Άξια λόγου ήταν τα σχολικά εγχειρίδια του δημοτικού σχολείου και γυμνάσιου το 1950 έως το 1980 με αποσπάσματα διηγημάτων από την ιστορική, κοινωνική και θρησκευτική ζωή όπως: «Δίψα νίκης», «επιστολή μαχών», «θυσία του Κιλκίς», «ποιητής και ήρωας» κλπ. που διαπαιδαγώγησαν γενεές ελληνοπαίδων και τους ενέπνευσαν με ήθος, φρόνημα και αρετή.
Παράλληλα με τα προηγούμενα, οι Έλληνες πήραν αφορμές από τους ένδοξους πολέμους και καλλιέργησαν στο θέατρο, στην ζωγραφική και στο τραγούδι εμπειρίες και εικόνες και έδωσαν παραστάσεις που αναπτέρωσαν το ηθικό του κόσμου και εξύψωσαν με κουράγιο και δύναμη όλο τον λαό, που τους περίμενε να γυρίσουν νικητές και απελευθερωτές από το μέτωπο.
Το σκηνικό των ανήσυχων και ταραγμένων Βαλκανίων αποτυπώνεται στην κινηματογραφική ταινία «Βαλκανιζατέρ» του Σωτήρη Γκορίτσα, ενώ ο τραγουδοποιός Διονύσης Σαββόπουλος τονίζει, με τον δικό του τρόπο πάντα, «εδώ είναι Βαλκάνια, δεν είναι παίξε-γέλασε».
Ο πρόεδρος της Ένωσης Λογοτεχνών Βόρειας Ελλάδας Βύρων Καμπάς και ο πρόεδρος της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος» Χρηστάκης Ιωαννίδης ανανέωσαν το επιτυχημένο ραντεβού τους με εκατέρωθεν φιλοφρονήσεις.
Την επιτυχημένη εκδήλωση, που απέσπασε θετικά σχόλια και κριτικές, ολοκλήρωσε η μικτή χορωδία του Αλεξάνδρειου Δημοτικού Ωδείου Γιαννιτσών υπό την διεύθυνση της Βασιλικής Κατσούκα-Σαμαρά, που πλημμύρισε την ευρύχωρη αίθουσα με ευχάριστους και μεστούς από μουσικότητα ήχους και νότες.
Λάζαρος Η. Κενανίδης θεολόγος
Δντής 2ου Γυμνάσιου Γιαννιτσών, υποψ. διδάκτορας Α.Π.Θ.
Κατηγορία: Ανοιχτο Λαικό Πανεπιστήμιο – Περίοδος 17η 2012-2013