24 Αυγούστου, 2014
Μια εξαιρετική εκδήλωση την Δευτέρα 26/11/2012 είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν οι πιστοί «σπουδαστές» του Ανοικτού Λαϊκού Πανεπιστήμιου Γιαννιτσών, που οργανώνεται από την Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος» σε συνεργασία με την ΔΗ.Κ.Ε.Π.Α. Δήμου Πέλλας για τρίτη φορά φέτος της περιόδου 2012-13 και για 17 συναπτά έτη. Τίτλος της εισήγησης της αρχαιολόγου Αναστασίας Χατζηδήμου-Χρυσοστόμου ήταν «Έδεσσα : H πόλις των νερών».
Ο οικισμός ήταν χτισμένος σε μια νευραλγική, από πολλές απόψεις, θέση από τα προϊστορικά ακόμη χρόνια, όπως μαρτυρούν τα αρχαιολογικά ευρήματα. Έλεγχε τα περάσματα προς την δυτική Μακεδονία και γρήγορα αναδείχθηκε σε σημαντικό πληθυσμιακό και οικονομικό κέντρο, προσελκύοντας ακόμη περισσότερο κόσμο. Άνθρωποι, ιδέες και αγαθά έβρισκαν καταφύγιο και συσσωρεύονταν στην ονομαστή πόλη της αρχαιότητας, που όλοι γνωρίζουμε. Το ποτάμι που την διέσχιζε ονομάζονταν Σκύρτος και έπαιζε πολύ σημαντικό ρόλο στην οικονομική και κοινωνική ζωή της περιοχής. Οι κάτοικοί της ασχολούνταν με την γεωργία, την κτηνοτροφία και την οικοτεχνία όπως μαρτυρούν ενδιαφέροντα ευρήματα που βρέθηκαν σε τάφους στα νεκροταφεία της πόλης. Στην εποχή του χαλκού καλλιεργούσαν σιτηρά, φακές και φάβα, ενώ αρκετοί φαίνεται να ήταν οι τεχνίτες που κατασκεύαζαν ποικίλα αγγεία, όπλα και εργαλεία. Εξαιρετικά χρήσιμα στους ανθρώπους της εποχής εκείνης.
Πιθανόν η προέλευση του ονόματος της Έδεσσας να είναι μυκηναϊκή, ενώ αξιοσημείωτη είναι η ύπαρξη πόλης με το ίδιο όνομα στην ανατολική εσχατιά της Μικράς Ασίας. Η πόλη διαιρέθηκε σε άνω και κάτω και περιτειχίζεται με οχυρά τείχη. Με τις συστηματικές ανασκαφές που έλαβαν χώρα τα νεότερα χρόνια ανακαλύφθηκαν πολύτιμα αντικείμενα, κτερίσματα, κοσμήματα και νομίσματα. Τα δίτροχα μικρά αμαξάκια για τους άνδρες και τα τετράτροχα για τις γυναίκες, «διαβατήρια» για τον άλλο κόσμο, αποτελούν πολύτιμα αφιερώματα στους νεκρούς. Αντικείμενο μελέτης αποτελούν τα επικρατούντα ταφικά έθιμα. Η όμορφη και πράσινη Μακεδονική πόλη αναδείχθηκε ακόμη περισσότερο στην περίοδο ακμής της Ελληνιστικής εποχής. Στην πορεία της λεγόμενης βασιλικής οδού κατασκευάστηκε η περίφημη Εγνατία Οδός στα 140-120 π.Χ. όταν οι Μακεδόνες υποδουλώθηκαν στους Ρωμαίους μετά την μάχη της Πύδνας του 168 π.Χ. Με την ζωογόνο έλευση του Χριστιανισμού η Έδεσσα αναδεικνύει την ιστορική της παρουσία με τους παλαιοχριστιανικούς ναούς και τις περίφημες επιβλητικές βασιλικές της. Η ύπαρξη μοναστηριού από τον 6ο αι., στην θέση της σημερινής Ι.Μ. Αγίας Τριάδας, η ανακάλυψη εργαστηρίων κεραμικής και κοσμημάτων και το ελεφαντοστέινο δίπτυχο όπου απεικονίζεται ο στρατηγός Στηλίχων κ.ά. συμπληρώνουν τον πολύτιμο καμβά της περιοχής.
Η ΙΖ΄ εφορεία αρχαιοτήτων με πολύτιμους συνεργάτες έχει κάνει εξαιρετικές εργασίες ανάδειξης και προβολής της περιοχής και του φυσικού, αρχαιολογικού και οικιστικού πλούτου. Δικαιολογημένα, λοιπόν, αξίζει την προσοχή κάθε φιλίστορα, ανήσυχου και ευαίσθητου μελετητή και ενδιαφερόμενου πολίτη για τα πολιτιστικά και όχι μόνο δρώμενα της Μακεδονίας μας. Ειδικά μάλιστα εφέτος που σύμπας ο Ελληνισμός τιμά τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της Μακεδονίας από τον τουρκικό ζυγό μια περαιτέρω εμβάθυνση και μια προσκυνηματική επίσκεψη δίνει πολλές απαντήσεις στους προβληματισμούς μας. Σύμφωνα με επιστημονικά στοιχεία η νερομάνα Έδεσσα δεν ταυτίζεται με τις αρχαίες Αιγές, αλλά, σίγουρα, αξίζει την προσοχή και το ενδιαφέρον όλων μας.
Η ευχάριστη έκπληξη της βραδιάς ήταν η μουσική επένδυση με ωραία ακούσματα από τους μουσικούς Ζιμπίδη Δημήτρη και Άννα Κανσίζογλου. Οι όμορφες νότες που πλημμύρισαν την φιλόξενη αίθουσα του Δημοτικού Συμβούλιου του Δήμου Πέλλας έδωσαν ξεχωριστή εικόνα στην όλη εκδήλωση.
Λάζαρος Η. Κενανίδης, θεολόγος,
Δντής 2ου Γυμνάσιου Γιαννιτσών, υποψ. διδάκτορας Α.Π.Θ.
Κατηγορία: Ανοιχτο Λαικό Πανεπιστήμιο – Περίοδος 17η 2012-2013