Η παρουσία γλυπτών έργων τέχνης σε δημόσιους χώρους των πόλεων όπως πάρκα, πλατείες ή προαύλια δημοσίων υπηρεσιών αποτελεί σύνηθες φαινόμενο στη χώρα μας. Άλλωστε, είναι γνωστό ότι η μνημειακή γλυπτική ως εικαστική τέχνη καλλιεργήθηκε από την αρχαιότητα ακόμη. Στα Γιαννιτσά τα δημόσια γλυπτά χρονολογούνται όλα στον εικοστό αιώνα, τα τελευταία χρόνια όμως ο αριθμός τους έχει αυξηθεί ιδιαίτερα. Τα περισσότερα λειτουργούν ως «ιστορικές μαρτυρίες» δηλαδή καταγράφουν και σηματοδοτούν ιστορικά γεγονότα. Σύμφωνα όμως με την κοινή αντίληψη, τα έργα αυτά, ως έργα τέχνης, συμβάλλουν στον εξωραϊσμό της πόλης με την αισθητική και ομορφιά που διαθέτουν.
Γενικότερα, το φαινόμενο της δημόσιας γλυπτικής στα Γιαννιτσά παρουσιάζει ιστορικό, κοινωνιολογικό, εικαστικό και αισθητικό ενδιαφέρον. Η Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Γιαννιτσών «Ο ΦΙΛΙΠΠΟΣ» έθεσε σε εφαρμογή ένα πρόγραμμα τοποθέτησης τέτοιων γλυπτών σε όλη την πόλη. Το ενδιαφέρον που παρουσιάζουν τα γλυπτά αυτά σχετίζεται πρώτα-πρώτα με την Ιστορία του τόπου. Δεδομένου ότι οι εικόνες μας επιτρέπουν να φανταστούμε το παρελθόν πιο παραστατικά, τα έργα αυτά προσφέρουν την οπτική αναπαράσταση του παρελθόντος και λειτουργούν ως ιστορικές μαρτυρίες. Αποτελούν έτσι στοιχεία ενδεικτικά αλλά απαραίτητα για την τοπική Ιστορία. Επομένως μπορούν να αξιοποιηθούν από τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές για το μάθημα της τοπικής Ιστορίας καθώς και για άλλες δραστηριότητες ιδιαίτερα στη διαθεματική ευέλικτη ζώνη. Ακόμη, ως αναμνηστικά στοιχεία του παρελθόντος που εντάσσονται στο ευρύτερο «ιστορικό γίγνεσθαι» λειτουργούν ως προσδιοριστικά της ταυτότητας των πολιτών.
Τα δημόσια ιστορικά μνημεία απευθύνονται στους κατοίκους και επισκέπτες του τόπου με στόχο την ιστορική αφύπνιση, την υπενθύμιση συγκεκριμένων γεγονότων και επομένως την επιβολή μιας ενιαίας αφήγησης για τα γεγονότα, με στόχο τη διαμόρφωση ανάλογης ιστορικής συνείδησης και τη διάπλαση ορισμένης εθνικής ταυτότητας. Οπωσδήποτε τα δημόσια γλυπτά είναι έργα τέχνης που προκαλούν την αισθητική απόλαυση, εξωραΐζοντας το περιβάλλον.
Έτσι, μπορούν να μελετηθούν ως καλλιτεχνικά δημιουργήματα και να ενταχθούν στην Ιστορία της Τέχνης και του πολιτισμού. Οι δημιουργοί, οι μορφές, τα υλικά, το στυλ αποτελούν θέμα εικαστικής μελέτης, ενώ η ένταξή τους σε συγκεκριμένο περιβάλλον που συχνά διαμορφώνεται κατάλληλα για να τα υποδεχτεί έχει να κάνει με το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. Η επιλογή του χώρου είναι καθοριστική για το αισθητικό αποτέλεσμα, ενώ η οργάνωση και νέα σημασιοδότησή του απαιτεί ειδική περιβαλλοντική μελέτη. Με την τοποθέτηση των έργων σε συγκεκριμένο δημόσιο χώρο γίνεται συνειδητά μια προσπάθεια να εισαχθούν στις χωρικές διατάξεις εκείνες οι κοινωνικές και θεσμικές διατάξεις και οι μορφές επικοινωνίας που η εξουσία επιθυμεί να εισάγει.
Χρονολογία ανέγερσης : 12/2/1995
Ορειχάλκινος ανδριάντας πάνω σε μαρμάρινο βάθρο ύψους 1,3 μ. που παριστάνει τη Νίκη, μια αγέρωχη γυναικεία μορφή με φτερά σ’ ένα μεγαλόπρεπο και θριαμβικό βηματισμό. Στα χέρια της ψηλά κρατάει τον ήλιο της Βεργίνας, σύμβολο των Μακεδόνων βασιλέων, ενώ στα φτερά της διακρίνονται ανάγλυφες οι μορφές του Παύλου Μελά και του Γκόνου Γιώτα. Με το συσχετισμό των στοιχείων δυο διαφορετικών εποχών δηλώνεται η ιδέα της συνέχειας της ελληνικότητας της Μακεδονίας στο πέρασμα του χρόνου, ενώ η αναφορά στις μορφές του Παύλου Μελά και του Γκόνου Γιώτα εκφράζει την αδιάσπαστη σχέση της με τη μητέρα-Ελλάδα. Στις δυο πλευρές του βάθρου υπάρχουν ανάγλυφες παραστάσεις από το Μακεδονικό αγώνα σε μπρούντζο και στην μπροστινή του όψη το εικονοκείμενο:
«ΟΙ ΗΡΩΕΣ ΖΟΥΝ ΚΑΙ Η ΘΥΣΙΑ ΤΟΥΣ ΔΙΚΑΙΩΝΕΤΑΙ ΟΤΑΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΣΕΒΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ».
Χρονολογία ανέγερσης :15/2/2004
Προτομή τοποθετημένη προσωρινά σε ξύλινο βάθρο ύψους 1,40 μ. στην είσοδο του Λυκείου, ενώ προβλέπεται να τοποθετηθεί στην αυλή του, μετά τη διαμόρφωσή της. Για την ταυτότητα της εικονιζόμενης σημειώνεται στο βάθρο:
«ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΒΑΡΕΛΑ 1866-1904 ΔΟΛΟΦΟΝΗΘΗΚΕ ΑΓΡΙΑ ΑΠΟ ΒΟΥΛΓΑΡΟΥΣ ΚΟΜΙΤΑΤΖΗΔΕΣ ΓΙΑΤΙ ΟΔΗΓΗΣΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΝΑ ΛΑΒΟΥΝ ΜΟΡΦΩΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ».
Το σχολείο, τιμώντας τη μνήμη της, με απόφαση του συλλόγου των καθηγητών του (πράξη Δ4/287/5-7-2000) επονομάστηκε «3ο ΓΕΛ ΓΙΑΝΝΙΤΣΩΝ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΒΑΡΕΛΑ».
Χρονολογία ανέγερσης : 19/10/2004
Προτομή σε μαρμάρινο βάθρο ύψους 1,55 μ. προς τιμήν του ευεργέτη Γρηγορίου Αγαθοβούλου από τη Στράντζα. Από τα κληροδοτήματά του χτίστηκε και συντηρείται το 3ο Δημοτικό Σχολείο Γιαννιτσών που φέρει την επωνυμία «ΑΓΑΘΟΒΟΥΛΕΙΟ». Από την ίδια πηγή χρηματοδοτούνται και άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα των Στραντζαλιωτών στην ελληνική επικράτεια.
Χρονολογία ανέγερσης : 5/6/2005
Προτομή σε μαρμάρινο βάθρο ύψους 1,70 μ. σε χώρο μπροστά στο 5ο Δημοτικό Σχολείο που επονομάστηκε «ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΔΕΛΤΑ». Με πρωτοβουλία του Σχολείου τιμάται η εικονιζόμενη για το συγγραφικό της έργο και ιδιαίτερα για «Τα Μυστικά του Βάλτου» που αναφέρεται στο Μακεδονικό αγώνα στη λίμνη των Γιαννιτσών και συνδέεται μ’ αυτό τον τρόπο με την ιστορία της πόλης.
Χρονολογία ανέγερσης : 15/9/2005
Ανδριάντας πάνω σε βάθρο ύψους 1,20 μ. Εκφράζει το δυναμισμό, την αυστηρότητα και τη μαχητικότητα του Φιλίππου Β’, οργανωτή του Μακεδονικού κράτους και εμπνευστή της Πανελλήνιας Ιδέας. Δίπλα του ορειχάλκινη ανάγλυφη αναπαράσταση εφίππων και πεζοπόρων τμημάτων της Μακεδονικής Φάλαγγας συνολικού μήκους 4 μέτρων. Η δημιουργία του έργου έγινε με πρωτοβουλία της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Γιαννιτσών «Ο ΦΙΛΙΠΠΟΣ» και την γενναία χορηγία των συμπατριωτών μας κ. Κωνσταντινίδη Αναστάσιου και κ. Ρουσόπουλου Θεόδωρου. Τοποθετήθηκε στο πάρκο που φέρει το όνομα «ΦΙΛΙΠΠΕΙΟ» και εγκαινιάστηκε από τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως κ.κ. Βαρθολομαίο.
Χρονολογία ανέγερσης : 25/6/2006
Προτομή σε μαρμάρινο βάθρο ύψους 1,75 μ. Ατενίζει την ομώνυμη οδό (Ελ. Βενιζέλου) και αποκαλύφθηκε με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 70 χρόνων από το θάνατό του. Προς τιμήν του μεγάλου πολιτικού που συνέβαλε στην απελευθέρωση της Μακεδονίας (1912-13), στην αναμόρφωση της περιοχής με την ανταλλαγή των πληθυσμών(1923) και την έλευση προσφύγων, καθώς και στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής(αποξήρανση της λίμνης των Γιαννιτσών), όπως δήλωσε ο τότε Δήμαρχος Στ. Βαμβίνης.